Dokładnie 50 lat temu, 13 lipca 1975 roku, Jagiellonia po raz pierwszy awansowała do II ligi (obecnie I liga). To wydarzenie miało przełomowe znaczenie nie tylko dla historii naszego klubu, ale także dla całego regionu. Choć wcześniej na drugim szczeblu rozgrywkowym występowały Gwardia i Włókniarz, ich awanse były przyznawane przez PZPN przy „zielonym stoliku” w ramach wyrównywania szans dla słabszych piłkarsko regionów. Jagiellonia natomiast wywalczyła awans na boisku, a jego osiągnięcie poprzedzone zostało ciężką pracą organizacyjną, którą kierował prezes Janusz Szutkiewicz, wspierany przez Andrzeja Kicmana i Mariana Gierzkowskiego. To właśnie on na początku lat 70. XX wieku podjął decyzję, że wiodącą sekcją w prowadzonym przez niego klubie będzie piłka nożna. Funkcjonowanie Jagiellonii powiązał z lokalnymi przedsiębiorstwami branży budowlanej, co znalazło symboliczne odzwierciedlenie w zmianie nazwy klubu w 1973 roku z BKS Jagiellonia na MKSB Jagiellonia. W ciągu kilku lat „Budowlani” stali się najlepiej zorganizowanym klubem w regionie. Równocześnie na sile zyskiwała sekcja piłki nożnej, do której trafiali coraz lepsi trenerzy (Michał Urban, Grzegorz Bielatowicz, Zbigniew Bania) oraz piłkarzy (Jerzy Zawiślan). Nie zapomniano również o szkoleniu własnych talentów, takich jak Sławomir Tołkacz (pierwszy reprezentant Polski w historii klubu U-17) czy Jerzy Stankiewicz.

W latach 1973, 1974 i 1975 Jagiellonia wywalczyła mistrzostwo okręgu (wcześniej ten tytuł zdobywała w 1930 r. jako WKS i 1951 jako Budowlani). Dzięki tym osiągnięciom stała się drugą siłą w regionie, ustępując jedynie Włókniarzowi Białystok. Pierwszy z tych triumfów (1973) powinien był zaowocować awansem do III ligi. Niestety, w wyniku reformy wprowadzonej przez PZPN, Jagiellonia musiała spędzić kolejny sezon w klasie okręgowej (formalnie nazywanej wojewódzką). Zlikwidowano bowiem III ligę, a od następnego sezonu (1973/74) mistrzowie poszczególnych okręgów zyskali prawo gry w eliminacjach do II ligi. Na tych zmianach skorzystał natomiast trzecioligowy Włókniarz Białystok, który dzięki decyzji piłkarskiej centrali otrzymał możliwość gry w II lidze, podobnie jak inne słabsze ośrodki piłkarskie w Polsce (województwa: koszalińskie, olsztyńskie i zielonogórskie).

Sezon 1973/74 okazał się nieudany dla białostockiej piłki. Jagiellonia, mimo, że po raz drugi z rzędu zdobyła tytuł mistrza okręgu, w eliminacjach do II ligi musiała uznać wyższość Polonii Warszawa. Bez happy endu zakończyła swoją drugoligową przygodę drużyna Włókniarza Białystok, która zajmując 15. miejsce, spadła do klasy okręgowej. 

Niewątpliwie był to duży zawód dla środowiska sportowego Białegostoku. W tej sytuacji do akcji wkroczyły najwyższe władze polityczne miasta i województwa, które uznały, że Białystok zasługuje na silną drużynę występującą na szczeblu centralnym. Pozostało jedynie rozstrzygnąć, czy postawić na Włókniarza, Jagiellonię, czy może powołać nowy miejski klub (MKS), w którym zebranoby czołowych białostockich piłkarzy. Ostatecznie zdecydowano się dać szansę Jagiellonii, uznając że jest ona najlepiej zorganizowana i niezależna finansowo. W wyniku tej decyzji do „Jagi” przeniesiono dwunastu czołowych piłkarzy Włókniarza. Choć wzbudziło to wiele kontrowersji, przyniosło oczekiwane rezultaty.

Jagiellonia w sezonie 1974/75 po raz trzeci z rzędu zdobyła mistrzostwo okręgu i przystąpiła do eliminacji o II ligę. Jej rywalami były: Gwardia Olsztyn, Wisła Płock i Wisła Tczew. Po rozegraniu trzech pierwszych spotkań – Gwardia 3:3-wyjazd, Wisła Płock 1:0-dom, Wisła Tczew 0:1-wyjazd – wydawało się, że białostoczanie stracili szansę na awans. Aby go uzyskać, potrzebowali kompletu zwycięstw w meczach rewanżowych. Na dobry początek, 6 lipca, żółto-czerwoni przed własną publicznością pokonali Gwardię 4:0 (gole: Szwejkowski, Mudrewicz, Żukowski, Konf). Trzy dni później udali się do Płocka, gdzie po emocjonującym meczu ograli Wisłę 3:2 (gole: Sieliwonik, Drumski, Zawiślan). Tym samym przed rozegraniem decydującego meczu, Jagiellonia traciła do swojego bezpośredniego rywala, Wisły Tczew, dwa punkty. W przypadku wygranej białostoczanie zrównaliby się z nią punktami (wówczas za zwycięstwo przyznawano dwa punkty), a o awansie decydowałyby bramki. Żółto-czerwonym wystarczało skromne 1:0 (wówczas bezpośrednia rywalizacja byłaby na remis 1:0 i 0:1, ale nasi piłkarze mieliby korzystniejszy ogólny bilans bramkowy). Natomiast w przypadku strzelenia gola przez gości, Jagiellonia, aby wygrać eliminacje, musiałaby zwyciężyć różnicą co najmniej dwóch bramek, na przykład 3:1, 4:2 itd.

13 lipca 1975 roku na stadionie ówczesnej Gwardii zgromadziła się rekordowa liczba 12 tysięcy widzów, co stanowiło najwyższą frekwencję w historii klubu. Jagiellonia wystąpiła w następującym składzie: Korotkiewicz – Stankiewicz, Łapicz, Szwejkowski, Drumski – Siejewicz, Pietrzyk, Karalus, Konf – Sieliwonik, Zawiśla. Od samego początku przewagę miała Jagiellonia, jednak długo nie potrafiła znaleźć sposobu na bramkarza gości. Przełomowa okazała się 72. minuta, kiedy Sieliwonik podał piłkę do Zawiślana, a ten umieścił ją w siatce. Wisła mogła szybko wyrównać, ale Szlicht nie wykorzystał swojej szansy. Awans Jagiellonii w 84. minucie przypieczętował celnym strzałem głową Zawiślan, ustalając wynik na 2:0.

Wywalczenie awansu przez Jagiellonię do II ligi w 1975 roku to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii klubu. 

Zaprzepaszczenie tej szansy najprawdopodobniej oznaczałoby utknięcie na wiele lat na marginesie poważnej piłki oraz wyniszczającą rywalizację z lokalnymi rywalami – Włókniarzem i Gwardią. Białostocki futbol mógłby podzielić los takich ośrodków jak Zielona Góra czy Koszalin. Nie wiadomo również, jak potoczyłyby się dalsze losy Jagiellonii, która niekoniecznie musiałaby zdominować białostockie podwórko. Na szczęście żółto-czerwoni nie tylko zrobili pierwszy krok, awansując do II ligi, ale zaczęli stawiać kolejne, systematycznie budując swoją pozycję na piłkarskiej mapie Polski. Co istotne, wypracowano to własnymi siłami, bez centralnego wsparcia, udowadniając, że w Polsce „B” można zbudować solidny zespół piłkarski. Oczywiście zdarzały się potknięcia, takie jak degradacje do III ligi w 1978 i 1980 roku. Na szczęście przy Jurowieckiej szybko wyciągano wnioski i wracano na drugi szczebel rozgrywkowy, aby w 1987 roku pokusić się o coś więcej – ale to już zupełnie inna historia.

MKSB Jagiellonia. Skład zespołu - trener I: Edward Mikołajczak (prowadził zespół w pierwszych pięciu spotkaniach)/Zbigniew Bania, trener II: Leszek Frelek, kierownik drużyny; Stanisław Mrowiec, masażysta: Sokrates Cyndzas bramkarze: Edward Korotkiewicz, Grzegorz Szerszenowicz, Jan Węcławski, obrońcy: Jerzy Burak, Ryszard Chrzanowski, Jan Drumski, Czesław Gościłowicz, Hieronim Łada, Jerzy Łapicz, Jerzy Stankiewicz, Stanisław Szwejkowski, Ryszard Święciński, Sławomir Tołkacz, Tadeusz Wiśniewski, pomocnicy: Henryk Bartos, Marian Cieślik, Ryszard Karalus, Jerzy Kolendo, Wojciech Konf, Bohdan Kucharski, Henryk Pasierski, Andrzej Pietrzyk, Zbigniew Skoczylas, Jan Żukowski, napastnicy: Kazimierz Mudrewicz, Tadeusz Siejewicz, Piotr Sieliwonik, Jerzy Zawiślan, Leon Zińczuk.

Zdjęcie przedstawia zespół, który wywalczył awans do II ligi w sezonie 1974/75. Od lewej stoją: Hieronim Łada, Sokrates Cyndzas (masażysta), Jerzy Zawiślan, Kazimierz Mudrewicz, Tadeusz Siejewicz, Marian Cieślik, Ryszard Chrzanowski, Edward Korotkiewicz, Piotr Martyniuk, Tadeusz Wiśniewski, Grzegorz Szerszenowicz, Stanisław Szwejkowski, Czesław Gościłowicz, Jan Żukowski, Jerzy Łapicz, Zbigniew Bania (I trener). Siedzą: Zbigniew Skoczylas, Leon Zińczuk, Ryszard Karalus, Ryszard Święciński, Piotr Sieliwonik, Jerzy Kolendo, Jerzy Stankiewicz. Fotografia ze zbiorów Stanisława Szwejkowskiego.